جهت‌گیری فاز کششی کربونیفر-پرمین البرز مرکزی: تجزیه و تحلیل تنش دیرین بر روی داده‌های گسل‌های رشدی

چکیده کمربند کوه‌زایی البرز حاصل برخورد صفحه‌‌های ایران مرکزی با اوراسیا در زمان اواخر تریاس می‌باشد. بررسی‌های رخساره‌ای در البرز و ایران مرکزی، حاکی از رسوبگذاری در یک محیط آرام و کم عمق در حاشیه غیر فعال گندوانا در زمان پالئوزییک را پیشنهاد می‌کند. این مطالعه جهت‌گیری و تجزیه و تحلیل تنش دیرین (Paleostress) دوره‌های کربونیفر و پرمین در البرز مرکزی را بر اساس مشخصات هندسی و جنبشی گسل‌ها، همچون امتداد، شیب صفحه گسل، جهت‌گیری خش‌لغز و نوع عملکرد آن، برآورد نموده است. به دلیل وجود رویدادهای تکتونیکی‌ متعدد از بازه زمانی کربنیفر-پرمین تا عهد حاضر در این منطقه،‌ تنها از داده‌های گسلی همزمان با رسوبگذاری جهت تعیین تنش دیرین مورد استفاده قرار گرفته است.در مجموع 15 ایستگاه مشتمل بر 148 داده گسلی در طول جاده تهران-چالوس از دوره‌های زمانی کربنیفر و پرمین جهت تجزیه و تحلیل تنش دیرین برداشت شد. داده‌های برداشتی بر اساس محور چین‌خوردگی به حالت اولیه برگردانده شده‌ و بر اساس نرم افزار FSA پردازش شد و تنش‌های اصلی بدست آمد. نتایج اولیه به دست آمده یک رژیم تکتونیکی کششی محض با جهت‌گیری تنش اصلی کمینه شمالی- جنوبی برای هر دو دوره کربونیفر و پرمین، با توجه به موقعیت امروزی این کوهزاد، را نشان می‌دهد. ایران مرکزی و بلوک‌های همجوار از زمان جدا شدن از صفحه گندوانا و حرکت آنها به سوی صفحه اوراسیا، دارای چرخش‌هایی حول محور قائم داشته است. با در نظر گرفتن این چرخش‌ها، جهت‌گیری تنش اصلی کششی در زمان پرمین، شمال‌خاوری- جنوب‌باختری و در زمان کربونیفر تقریباً خاورشمال‌خاوری- باخترجنوب‌باختری برآورد شده است.